استاد ملکیان: برابری بخشی از عدالت است و در ادیان برابری نیست. چون در ادیان بین زن و مرد، مومن و غیر مومن، برده و آزاد، روحانی و غیر روحانی تفاوت است. اما در ادیان برادری هست و برادری بخشی از شفقت است. به عنوان نمونه عفو و بخشندگی و مقابله با ظلم در ادیان هست که اینها برادری و شفقت است.
اینجا
پاسخ:
اینکه برابری بخشی از عدالت باشد درست نیست و در هیچ نظام حقوقی برابری وجود ندارد. مثلا شهروند و غیر شهروند، کارگر با مهندس یا استاد با دانشجو برابری ندارند.
خود استاد جای دیگر استدلال می کنند که مفاهیم سکولار و مدرن ابهام دارند و در ادامه به عدالت هم اشاره می کنند. البته عدالت یک مفهوم اخلاقی است و یک مفهوم مدرن نیست. اما مفهوم برابری یک مفهوم مدرن است که ابهام دارد.
اینجا
برخورداری با معیارهای یکسان یک تعریف از عدالت است. این معیارها در دین با توجه به حقوق الهی تعریف میشوند. اما در نظامهای مادی خدا انکار می شود و قوانین بدون توجه به حقوق الهی تنظیم می شوند.
تحلیل آقای ملکیان نیز بدون توجه به حقوق الهی است. او در تعریف عدالت به حقوق حیوانات توجه دارد، اما به حقوق خدا توجه ندارد. در حالی که عدالت و حتی برابری در رابطة انسان با دیگری معنا پیدا می کند و این دیگری می تواند انسان یا غیر انسان باشد و رعایت حقوق الهی نیز بخشی از مفهوم عدالت است.
اگر بپذیریم که خداوند خالق و مالک انسان است این حق مالک است که قانونگذار باشد و در این صورت تفاوت بین مومن و غیر مومن و یا تفاوت بین احکام زن و مرد بخشی از قوانین الهی است.
اما اگر وجود خدا را نپذیریم احکام دینی باطل هستند و دیگر جایی برای بحث از عدالت در احکام دینی نیست. بنابراین پیش از بحث از عدالت نخست باید مشخص شود خدایی هست یا نیست. اگر خدایی هست، احکام و خواست خدا در تشخیص عدالت باید لحاظ شود.
و یک تناقض هم در سخنان ایشان هست. از ابتدا تا انتها بحث در این است که در دین برابری نیست و برابری بخشی از عدالت است
اما در پایان می گویند: یکی از ویژگی های دین مبارزه با ظلم است. ظلم مقابل عدالت است و اگر دین عدالت ندارد چگونه می تواند با ظلم مقابله کند. نمی شود که نظامی که عدالت ندارد در برابر ظلم باشد.
این تناقض هم نشان می دهد که برابری بخشی از معنای عدالت نیست.
